Ząbkowanie u niemowląt. Jak pomóc dziecku? Poradnik dla rodziców
Ząbkowanie to w pełni naturalny proces, podczas którego wyrzynają się pierwsze zęby mleczne, przygotowując malucha do spożywania pokarmów stałych. Ząbkowanie rozpoczyna się zazwyczaj około 5-6. miesiąca życia i może trwać nawet do 3 lat. Podczas ząbkowania dzieci mogą być rozdrażnione i płaczliwe, ponieważ wyrzynające się zęby często powodują ból i dyskomfort. Nierzadko towarzyszą temu także inne objawy, takie jak gorączka czy utrata apetytu. Z poniższego artykułu dowiesz, jak rozpoznać typowe i nietypowe objawy ząbkowania, z czym można pomylić ząbkowanie oraz jak pomóc dziecku zmniejszyć dyskomfort, towarzyszący wyrzynaniu się pierwszych ząbków.
Spis treści
- Objawy ząbkowania – jak rozpoznać, że idą pierwsze zęby?
- Sposoby na złagodzenie objawów ząbkowania
- Kalendarz ząbkowania – kiedy pojawiają się pierwsze zęby?
- Kolejność wyrzynania się zębów mlecznych u dzieci
- Ząbkowanie wczesne i opóźnione – czy to powód do zmartwień?
- Ile trwa ząbkowanie u niemowlęcia?
- Z czym można pomylić ząbkowanie i jak odróżnić ząbkowanie od choroby?
Objawy ząbkowania – jak rozpoznać, że idą pierwsze zęby?
Objawy ząbkowania u dziecka mogą być bardzo różne, począwszy do zwiększonego ślinienia się a skończywszy na dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, takich jak biegunka czy brak apetytu. Co ważne, u części dzieci ząbkowanie przebiega w sposób łagodny, bez nasilonych objawów.
Co może być pierwszym objawem ząbkowania? Pierwszym sygnałem, że nasze dziecko wchodzi w okres ząbkowania jest swędzenie dziąseł, które przejawia się bardzo często wkładaniem rączek i innych przedmiotów do buzi oraz gryzieniem twardych rzeczy. Maluch w ten sposób próbuje złagodzić uczucie dyskomfortu w jamie ustnej. Obserwuje się także nasilone ślinienie się oraz rozpulchnione, zaczerwienione dziąsła, przez które można zauważyć lub wyczuć zarys pierwszych ząbków.
Jakie inne objawy mogą towarzyszyć ząbkowaniu?
-
Zwiększona płaczliwość, niepokój, marudzenie i rozdrażnienie, a czasem także apatia bardzo często świadczą o bolesnym ząbkowaniu.
-
Problemy ze snem. Dziecko może być bardziej senne lub odwrotnie, może często wybudzać się w nocy z płaczem.
-
Dziecko może odmawiać jedzenia z powodu odczuwanego bólu. Utrata apetytu czasem prowadzi do spadku masy ciała.
-
Typowym objawem ząbkowania może być podwyższona temperatura, wynikająca z miejscowego stanu zapalnego dziąseł. Zazwyczaj mieści się w zakresie 37-38°C i powinna spaść po pojawieniu się zęba. Jeśli natomiast temperatura skoczy powyżej 38°C i utrzymuje się dłużej, oznacza to, że przyczyna nie leży w ząbkowaniu, a może świadczyć o innym problemie, np. infekcji.
-
Krwiak na dziąśle nad wyrzynającym się zębem. Gdy ząb się przebije, może powstać krwiak, który zwykle znika tego samego dnia, wywołując nieznaczne krwawienie w jamie ustnej. Niemniej jednak, jeśli minie kilka tygodni, a krwiak dalej nie znika, wówczas warto udać się do gabinetu stomatologicznego.
-
Zaburzenia ze strony układu pokarmowego – biegunki, zaparcia, pojawienie się ulewania lub wymioty.
Inne mniej typowe objawy ząbkowania
-
Pocieranie policzków lub ciągnięcie się za uszy może towarzyszyć wyrzynaniu się zębów trzonowych.
-
Problemy skórne. Wysypka wokół ust, na policzkach i innych częściach ciała, np. na brzuszku, czy plecach powstaje na skutek nadmiernego ślinienia się. Enzymy śliny mogą podrażniać delikatną skórę dziecka, czego efektem jest właśnie powstawanie krostek i zaczerwienienia na skórze.
Jeśli jakiekolwiek objawy nas niepokoją, warto skonsultować je z lekarzem pediatrą, by wyeliminować inne przyczyny niż bolesne ząbkowanie.
Sposoby na bolesne ząbkowanie – jak pomóc ząbkującemu dziecku?
Okres ząbkowania bywa wyzwaniem zarówno dla maluszka, jak i dla rodzica. Warto wtedy uzbroić się w cierpliwość, wyrozumiałość oraz zapewnić dziecku dużo bliskości. Poniżej przedstawiamy sprawdzone sposoby na ząbkowanie, które pomogą Twojemu maluchowi przejść przez ten okres łagodniej.-
Bliski kontakt z rodzicem zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa. Dlatego przytulanie, mówienie czułym i spokojnym głosem będzie działać kojąco na maluszka. Rozważ noszenie dziecka w nosidle lub chuście, by ułatwić sobie wykonywanie codziennych obowiązków, nie tracąc przy tym bliskości z maluchem.
-
Masaż dziąseł dziecka z wykorzystaniem gryzaków pomoże złagodzić bolesne wychodzenie zębów. Polecamy gryzaki wykonane z miękkich materiałów. Na przykład silikonowe gryzaki można schłodzić (ale nie zamrażać!) i podać dziecku, by przynieść natychmiastową ulgę obolałym dziąsłom oraz zmniejszyć opuchliznę. Wybierając gryzak, upewnij się, że produkt posiada odpowiednie certyfikaty bezpieczeństwa.
-
Podawanie schłodzonych, ale nie bardzo zimnych posiłków. Niektórym dzieciom ulgę przyniosą kawałki schłodzonych warzyw i owoców, takich jak marchewka czy jabłko. Pamiętaj jednak, by podczas jedzenia cały czas być przy dziecku i podawać mu pokarm w pozycji siedzącej.
-
Artykuły do higieny jamy ustnej, takie jak silikonowe nakładki na palec lub miękkie szczoteczki do zębów świetnie sprawdzą się do delikatnego masażu dziąseł. Możesz też rozważyć zakup szczoteczki sonicznej dla dzieci (0-3 lat). Delikatne drgania szczoteczki pomogą złagodzić dyskomfort, towarzyszący wyrzynaniu się pierwszych ząbków.
- Przecieranie dziąseł z użyciem zwilżonego gazika naparem z rumianku, który ma właściwości łagodzące i antybakteryjne.
-
Syropy przeciwbólowe sprawdzą się w sytuacji kryzysowej, gdy u maluszka zaobserwujemy znaczące nasilenie objawów ząbkowania, szczególnie w nocy, co uniemożliwia mu spanie i powoduje częste wybudzanie. Należy pamiętać, aby dawkę leku przeciwbólowego dostosować do masy ciała dziecka.
Polecane dla Ciebie
Żele na ząbkowanie – jakie wybrać?
Żel na ząbkowanie to skuteczne rozwiązanie łagodzące podrażnienia dziąseł podczas pojawiania się pierwszych zębów. Nie tylko redukuje stan zapalny, ale również wspiera procesy regeneracyjne. Wybierając taki żel czy aerozol, zwróć uwagę na jego skład. Co powinien zawierać?
-
Składniki naturalne, które będą działać przeciwzapalnie i łagodząco, np. wyciąg z rumianku, prawoślazu lekarskiego, szałwii, mięty, eukaliptusa lub aloes.
-
Składniki o działaniu przeciwbakteryjnym, takie jak chlorek cetylpirydyny (CPC), oktenidyna i ksylitol.
-
Preparaty z gliceryną, pantenolem, PVP i kwasem hialuronowym. Kwas hialuronowy będzie nawilżał błonę śluzową jamy ustnej, przyspieszał regenerację tkanek oraz chronił dziąsła przed urazami mechanicznymi.
Polecane dla Ciebie
Kalendarz ząbkowania – kiedy pojawiają się pierwsze zęby?
Moment pojawienia się pierwszych zębów u niemowlaka to kwestia bardzo indywidualna, zależna od czynników genetycznych czy środowiskowych. Choć najczęściej pierwszy ząbek pojawia się około 6. miesiąca życia, należy pamiętać, że ten czas może być różny dla każdego dziecka. Przyjmuje się, że początek ząbkowania może wystąpić między 4. a 7. miesiącem życia, jednak warto podkreślić, że nie ma tu ścisłych reguł. Każdy maluszek rozwija się w swoim własnym tempie, dlatego nie należy zbytnio martwić się, jeśli ząbkowanie u dziecka zaczyna się nieco wcześniej lub później.
Kolejność wyrzynania się zębów mlecznych u dzieci
Kolejność, w jakiej ząbki pojawiają się u dzieci, jest zaskakująco różnorodna i nie budzi to niepokoju wśród lekarzy pediatrów. Najczęściej pierwszymi ząbkami, które się pojawiają, są tzw. dolne jedynki, a następnie górne jedynki. W kolejności po nich mogą wyrzynać się dwójki, czwórki, trójki i zęby trzonowe.
Poniżej przedstawiamy ogólny schemat, pokazujący w jakiej kolejności wychodzą zęby u dziecka. Należy go traktować orientacyjnie, ponieważ każdy maluch rozwija się we własnym tempie. Zarówno szybsze pojawienie się ząbków, jak i późniejsze nie świadczą o nieprawidłowym rozwoju dziecka.
Na podstawie obserwacji rozwoju niemowląt, zauważono, że kolejność pojawiania się zębów u dziecka wygląda zwykle następująco:
- Wiek 4-7 miesięcy życia – dwie dolne jedynki (dolne siekacze środkowe)
- Wiek 8-12 miesięcy życia – dwie górne jedynki (górne siekacze środkowe)
- Wiek 9-16 miesięcy życia – górne i dolne dwójki (górne i dolne siekacze boczne)
- Wiek 13-19 miesięcy życia – dolne i górne czwórki (pierwsze zęby trzonowe dolne i górne)
- Wiek 16-23 miesięcy życia – dolne i górne trójki (dolne i górne kły)
- Wiek 23-31 miesięcy życia – dolne i górne piątki (drugie zęby trzonowe dolne i górne)
Ząbkowanie wczesne i opóźnione – czy to powód do zmartwień?
Czy wiesz, że największy odsetek dzieci zaczyna ząbkowanie w 6. miesiącu życia? Pomimo tej ogólnej tendencji, są przypadki maluchów, u których ząbkowanie rozpoczyna się już w 2. czy 3. miesiącu życia, mówimy wtedy o tzw. ząbkowaniu wczesnym. Jeśli natomiast niemowlak zaczyna ząbkować między 9. a 11. miesiącem życia, mamy wtedy do czynienia z tzw. ząbkowaniem opóźnionym.
Czy zbyt wczesne lub późne wyrzynanie zębów powinno nas zaniepokoić? Niekonieczne, ponieważ każde dziecko rozwija się w swoim własnym rytmie, dlatego każde tempo można w tym przypadku uznać za prawidłowe.
Niemniej jednak istnieją sytuacje, które powinny skłonić rodziców do konsultacji z pediatrą. Jeśli pierwszy ząbek nie pojawi się u dziecka po ukończeniu 12. miesiąca życia, należy zwrócić uwagę na tę kwestię. Może to być sygnał, że istnieją pewne zaburzenia w rozwoju, zaburzenia genetyczne, czy niedobór witaminy D3 lub zaburzenia gospodarki wapniowej.
Co ciekawe, istnieje tendencja do dziedziczenia tempa ząbkowania, więc jeśli u rodziców pierwsze zęby pojawiły się we wcześniejszym etapie rozwoju, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że ich dzieci również w podobnym wieku zaczną ząbkować.
Ile trwa ząbkowanie u niemowlęcia?
To ile czasu trwa wyrzynanie zębów u dziecka jest w dużej mierze kwestią indywidualną. W około 30. miesiącu życia (czyli w wieku około 2,5 lat) większość dzieci ma już pełny zestaw 20 ząbków mlecznych.
Czas wyrzynania zęba obejmuje okres od momentu wyczuwania go przez dziąsło do momentu, gdy cała korona zęba pojawia się na powierzchni dziąsła. Średnio, ten proces trwa około 2 miesięcy.
Pozostaje jeszcze pytanie, ile czasu przebija się ząbek. Zwykle wynosi on około 1-7 dni, ale może być to różne dla każdego dziecka. Jest to okres liczony od momentu, gdy ząbek zaczyna się przebijać przez dziąsło aż do całkowitego wyjścia na powierzchnię. To właśnie w tym okresie obserwuje się znaczące nasilenie objawów ząbkowania u dziecka. Jeśli objawy związane z przebijaniem się ząbka utrzymują się dłużej niż tydzień, może to sugerować inne przyczyny niż ząbkowanie.
Z czym można pomylić ząbkowanie i jak odróżnić ząbkowanie od choroby?
Kiedy maluchy zaczynają ząbkować, nierzadko doświadczają nadmiernego ślinienia, ale czasem może pojawić się też katar, kaszel czy nawet luźne stolce. Warto pamiętać, że ząbkowanie nierzadko pokrywa się z okresem, gdy dzieci tracą nabytą od mamy odporność, co sprawia, że stają się bardziej podatne na różnego rodzaju infekcje bakteryjne i wirusowe. Dlatego w tym czasie warto szczególnie zadbać o higienę, myjąc rączki malucha oraz wszystkie przedmioty, które mogą trafić do buzi naszego dziecka.
Co powinno nas zaniepokoić? Jeśli objawom takim jak kaszel czy katar towarzyszy gorączka, powyżej 38°C, może to sugerować inne problemy niż jedynie ząbkowanie. Jeśli gorączka utrzymuje się dłużej, warto wtedy udać się do pediatry.
A czy nadmierne ślinienie zawsze oznacza początek ząbkowania? Nie zawsze. Niekiedy obfite ślinienie u dziecka między 2. a 3. miesiącem życia jest spowodowane rozpoczęciem pracy przez ślinianki, a nie właściwym ząbkowaniem.
Polecane
