Jak skutecznie pozbyć się afty z jamy ustnej?

Afty to wyjątkowo bolesne zmiany błony śluzowej w jamie ustnej. Szczęściarzem może nazywać się ten, kto nie doświadczył dolegliwości związanych z powstawaniem aft oraz nie musiał przechodzić przez żmudny i często bezskuteczny proces leczenia aft, które wciąż nawracały. Z artykułu dowiesz się co może być przyczyną powstawania aft w jamie ustnej oraz jak je leczyć i przyspieszyć ich gojenie.

Spis treści

• Jak wygląda afta?
• W jakich miejscach tworzą się afty?
• Jak długo goją się afty i czy są zaraźliwe?
• Od czego robią się afty  - przyczyny
• Afty małe i afty duże – co je różni?
• Jak szybko pozbyć się afty – sprawdzone preparaty na afty
• Jakie składniki lecznicze możemy znaleźć w produktach na afty?
• Co pomoże wyleczyć afty? – domowe sposoby

Afta to rodzaj bolesnego owrzodzenia, któremu towarzyszy stan zapalny. Afty posiadają charakterystyczny wygląd. To małe, płytkie i okrągłe lub owalne owrzodzenia o wymiarach od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów, w przypadku tzw. aft dużych. Posiadają biały lub żółtawy nalot otoczony zaczerwienioną obwódką. Afty w jamie ustnej sprawiają, że często nie jesteśmy w stanie przyjmować pokarmu, a nawet mówić, bo każdy ruch mięśnia i każdy kontakt z owrzodzoną błoną śluzową jamy ustnej powoduje ból, pieczenie a nawet drętwienie. Aftom może też towarzyszyć zwiększona produkcja śliny.

Afty powstają na błonie śluzowej jamy ustnej, najczęściej:

• po wewnętrznej stronie policzków,
• na języku i pod językiem,
• na dziąśle,
• na wardze po jej wewnętrznej stronie,
• na podniebieniu miękkim oraz na tylnej ścianie gardła (najczęściej afty duże).

Afty mogą występować pojedynczo lub w grupach, powodując dyskomfort podczas jedzenia, picia czy nawet mówienia. Utrzymują się na błonie śluzowej od kilku dni do nawet kilku tygodni. Co istotne, afty nie są zaraźliwe, ponieważ nie powstają na skutek infekcji wirusowej. Pierwsze objawy, które mogą świadczyć o powstawaniu afty to uczucie pieczenia lub mrowienia w miejscu jej tworzenia.

Choć temat aft jest szeroko badany, w dalszym ciągu trudno jest jednoznacznie stwierdzić jedną konkretną przyczynę ich powstawania. Afty możemy podzielić na afty małe i afty duże. Małe afty najczęściej znikają po kilku dniach. Ich przyczyną może być zaniedbanie higieny jamy ustnej, próchnica czy choroby dziąseł. Problem pojawia się wtedy, kiedy afty często nawracają. Afty nawracające mogą mieć bardziej złożoną przyczynę. Często wskazuje się tu podłoże genetyczne i immunologiczne. Wielu badaczy wskazuje na silne powiązane aftozy nawrotowej z występowaniem chorób o charakterze zapalnym, takich jak celiakia i inne choroby jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Przyczyna powstawania aft może również mieć swoje źródło w zaburzeniach hormonalnych czy w diecie. Niedobór witamin z grupy B, głównie witaminy B12 i kwasu foliowego może powodować występowanie aft. A także niedobór witaminy D i żelaza. Jednak często powodem pojawienia się afty jest miejscowy uraz, np. na skutek niepoprawnie dopasowanego aparatu ortodontycznego, zbyt mocnego dociskania szczoteczki do zębów w czasie mycia lub używanie zbyt twardej szczoteczki. U niektórych osób afty pojawiają się w wyniku sytuacji silnie stresowych, kiedy to wzrasta poziom kortyzolu w ślinie i w efekcie osłabia się nasza odporność. Nieprzestrzeganie prawidłowych nawyków higienicznych, takich jak brak mycia rąk przed jedzeniem może zwiększać ryzyko wystąpienia aft. Dodatkowo, spożywanie niemytych warzyw i owoców również może przyczyniać się do powstawania tych bolesnych owrzodzeń.

• Małe afty (afta Mikulicza) występują najczęściej i też mają tendencję do nawrotów. Stanowią one około 80% wszystkich przypadków aft nawracających. Są  niewielkie i osiągają średnicę do 1 cm. Szybko się goją (od 7 do 10 dni) i nie pozostawiają blizn.
• Afty duże (afta Suttona) są znacznie bardziej uciążliwe. Duże afty utrudniają jedzenie i mówienie. Często pojawiają się na podniebieniu lub w okolicy gardła. Ich proces gojenia jest też znacznie dłuższy niż w przypadku aft małych i może trwać nawet do 6 tygodni. Po ich zagojeniu często tworzą się blizny. Mogą osiągać nawet kilka centymetrów średnicy. Towarzyszy im uczucie osłabienia, a czasem dochodzi także do powiększenia węzłów chłonnych. Afty duże mogą powstawać na skutek zaburzeń hormonalnych, niedoborów witamin z grupy B i żelaza, chorób autoimmunologicznych czy też chorób, które powodują spadek odporności.

Sprawdź: Zapalenie dziąseł. Co powinno nas zaniepokoić?

Gdy afta już się pojawi to wtedy warto sięgnąć po specjalne żele do miejscowego stosowania z chlorheksydyną, kwasem hialuronowym, alantoiną. Tego rodzaju preparaty na afty przyśpieszają gojenie się stanu zapalnego oraz zmniejszają obrzęk i ból. Tworzą na powierzchni owrzodzenia warstwę ochronną. Podobnie działają również preparaty w formie sprayu i płyny do płukani jamy ustnej, które dodatkowo działają odkażająco i wspomagają procesy gojenia, na przykład Curasept Afte Rapid spray, PerioKin spray. 

Polecane dla Ciebie

Jeśli mamy częste nawroty aft w jamie ustnej, warto wtedy sięgnąć po pastę, która nie zawiera SLS (laurylosiarczan sodu). Tego rodzaju pasta zawiera łagodniejsze detergenty, jak na przykład: Sodium Lauroyl Sarcosinate czy Cocamidopropyl Betaine, które nie wysuszają dodatkowo błony śluzowej jamy ustnej, a tym samym zmniejszają ryzyko powstawania owrzodzeń. Dodatkowymi składnikami aktywnymi w pastach do zębów, które mogą pomóc zapobiegać powstawaniu aft w jamie ustnej są enzymy, takie jak amyloglukozydazy i oksydazy glukozy, które hamują rozwój bakterii, wzmacniają naturalne mechanizmy obronne śliny oraz laktoferyna, białko o właściwościach przeciwbakteryjnych i immunomodulujących. Warto też wspomnieć o colostrum, które wzmacnia mechanizmy odpornościowe w jamie ustnej oraz wspomaga leczenie stanów zapalnych. Dobrym przykładem jest pasta Curaprox Enzycal 1450 czy Curasept ADS720 Protective Colostrum + PVP-VA (pasta do okresowego stosowania).

Sprawdź: Polecane preparaty na afty

W przypadku, gdy afty często nawracają i są dokuczliwe, warto wtedy udać się na wizytę do stomatologa. Musimy sobie uświadomić, że stomatolog ma większe możliwości niż my. Ma dostęp do leków i zna je, może więc umiejętnie dobrać kuracje do rodzaju aft, ich natężenia i towarzyszących stanów zapalnych. Leki mogą przybierać postać maści i kremów, którymi przyjdzie nam smarować owrzodzenia lub tabletek, które będziemy musieli łykać.

Polecane dla Ciebie

• Chlorheksydyna – działa antyseptycznie, zmniejsza stan zapalny oraz wspomaga gojenie się ran i owrzodzeń w obrębie błony śluzowej jamy ustnej.
• Kwas hialuronowy – działa błonotwórczo, głęboko nawilża oraz zmniejsza stan zapalny, przyspiesza gojenie się aft.
• Ruskogenina – zmniejsza obrzęk błon śluzowych oraz działa ściągająco.
• Alantoina, pantenol – działają łagodząco i kojąco, przyspieszają procesy regeneracji i naprawy tkanek.
• Olejek z drzewa herbacianego – działa antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo, zmniejsza odpowiedź immunozapalną.
• PVP – to substancja, która pozwala utrzymać preparat na błonie śluzowej dłużej i tworzy barierę ochronną.

Istnieją też domowe sposoby na zmniejszenie bólu i złagodzenie ogólnych dolegliwości związanych z występowaniem aft. Sprawdzą się one, gdy afty pojawiają się w jamie ustnej od czasu do czasu.

Oto domowe sposoby na afty, które warto zastosować:

• Przede wszystkim pomocne okazują się płukanki z naparów ziołowych z szałwii, rumianku, kory dębu, ziela arniki czy rozmarynu. Mają one działanie obkurczające naczynia krwionośne, co w efekcie przynosi ulgę, koi miejsce występowania stanu zapalnego i zmniejsza ból. Aby przygotować napar z ziół, należy zalać je gorącą wodą i pozostawić pod przykryciem na około 15 minut. Po wystygnięciu naparu można go używać do płukania jamy ustnej, najlepiej kilka razy dziennie.
• Na czas leczenia aft, w celu przyspieszenia gojenia się owrzodzeń w jamie ustnej, warto unikać spożywania gorących, ostrych, słonych i kwaśnych pokarmów i napojów, które mogą działać drażniąco.
• W domowym leczeniu aft ważna też jest też dieta. Warto wzbogacić swoje posiłki o pokarmy bogate w witaminy z grupy B: zielone warzywa liściaste jak szpinak, jarmuż, sałata, brokuły oraz strączki, orzechy i awokado. Warto też do diety włączyć ryby, jaja i dobrej jakości produkty nabiałowe, które są dobrym źródłem witaminy B12. Dzięki temu możemy zminimalizować ryzyko nawrotu aft w jamie ustnej, jeśli ich przyczyną były niedobory witamin.

Sprawdź: Jak myć zęby poprawnie? Jakich błędów unikać w codziennej higienie jamy ustnej?