20 marca Światowy Dzień Zdrowia Jamy ustnej - Zdążyć przed próchnicą

Co roku 20 marca organizowane są obchody Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej. W naszym kraju organizatorem tego wydarzenia jest Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (PTS) wraz Polskim Towarzystwem Stomatologii Dziecięcej (PTSD) i Partnerami. To niezwykle ważna inicjatywa, której nadrzędnym celem jest uświadamianie społeczeństwa jak duże znaczenie ma dbanie o zdrowie jamy ustnej. “ZDĄŻYĆ PRZED PRÓCHNICĄ” to oficjalne hasło tegorocznych obchodów. Celem akcji “ZDĄŻYĆ PRZED PRÓCHNICĄ” jest edukowanie osób oczekujących narodzin dziecka oraz rodziców dzieci w wieku do 3 lat. Zdaniem ekspertów niewłaściwa higiena jamy ustnej, brak profilaktyki oraz nieprawidłowa dieta w tym okresie zwiększa ryzyko pojawienia się próchnicy w późniejszych latach. Należy pamiętać, że próchnicę i choroby dziąseł wywołują bakterie patogenne, które namnażają się w dużej ilości, kiedy zaniedbujemy higienę jamy ustnej. Warto wiedzieć, że nieleczone choroby jamy ustnej mogą być powodem występowania innych chorób ogólnych.

Jakie bakterie zasiedlają naszą jamę ustną? 

W naszej buzi mieszka ponad 700 gatunków różnego rodzaju drobnoustrojów. Najliczniejszą grupę stanowią bakterię, w tym bakterie dobroczynne i te mniej przyjazne dla nas, bakterie patogenne. W zdrowej jamie ustnej zachowana jest równowaga między nimi. W sytuacji, kiedy bakterii patogennych jest za dużo, to w pierwszej kolejności atakują one nasze zęby i dziąsła. Próchnica, stany zapalne dziąseł czy halitoza to efekt ich działania. Dla naszego szkliwa najbardziej niebezpieczne są bakterie z rodzaju paciorkowców (Streptococcus mutans). Uwielbiają gromadzić się w osadach przylegających do naszych zębów. A doskonałą pożywką dla nich są cukry. Bakterie te produkują szkodliwe dla zębów kwasy organiczne, które stopniowo rozpuszczają powierzchnię szkliwa. Jeśli bakteriom uda się wniknąć głębiej, do miazgi zęba, to powstaje wtedy ubytek, czyli próchnica. Nie obejdzie się wtedy bez leczenia u stomatologa. Choroby dziąseł powstają także na skutek działania niepożądanych bakterii. Krwawienie, obrzęk i zaczerwienienie to pierwsze objawy zapalenia dziąseł. Nie powinniśmy tych objawów lekceważyć. Bezpośrednią przyczyną zapalenia dziąseł jest nagromadzona płytka nazębna, która nieusuwana twardnieje i zamienia się w kamień nazębny. Bakterie w takich warunkach intensywnie się namnażają, co przyczynia się do powstawania stanów zapalnych. Nieleczone stany zapalne powodują choroby przyzębia, takie jak paradontoza. Stosując odpowiednie produkty o działaniu antybakteryjnym możemy skutecznie zapobiegać chorobom jamy ustnej.

Jak zapobiegać chorobom jamy ustnej?

Oprócz właściwej higieny jamy ustnej, o której opowiem Wam w kolejnym akapicie, niezwykle przydatne są produkty antybakteryjne. Co zawierają takie produkty? Znajdziemy w nich substancje, które działają selektywnie na wybrany rodzaj bakterii. Mówiąc najprościej, substancje te eliminują bakterie, które szkodzą naszym zębom i dziąsłom. Fluor, chlorheksydyna, ksylitol czy węgiel aktywny to najczęściej stosowane substancje w tego rodzaju produktach. 

• Chlorheksydyna jest stosowana w pastach i płynach o działaniu przeciwzapalnym. Hamuje ona odkładanie się płytki bakteryjnej, a co za tym idzie wspomaga leczenie stanów zapalnych dziąseł. Działa dwojako. Z jednej strony zmniejsza liczbę patogennych bakterii w ślinie (nawet o 95%), z drugiej, ogranicza wzrost bakterii, które osadzają się na powierzchni szkliwa. Jej właściwości są szczególnie wykorzystywane podczas leczenia chorób przyzębia, takich jak paradontoza. Płyny z chlorheksydyną działają dłużej w jamie ustnej niż większość płukanek. Działanie chlorheksydyny utrzymuje się w jamie ustnej od 8 do 12 godzin. Płyny do ust z chlorheksydyną są często stosowane w stomatologii jako środki o działaniu antyseptycznym, zwłaszcza przed zabiegiem stomatologicznym. Jeśli Twoja jama ustna jest szczególnie podatna na infekcje bakteryjne, stany zapalne, podrażnienia, warto do codziennej pielęgnacji włączyć płyn do płukania ust z chlorheksydyną. W zależności od stężenia tej substancji w płynie, produkt taki może być stosowany codziennie lub przez określoną liczbę dni. Dokładne informacje są zawsze zamieszczone na opakowaniu. W razie wątpliwości warto stosowanie płynu z chlorheksydyną skonsultować ze stomatologiem.

• Ksylitol to substancja słodząca. Naturalnie występuje w takich owocach jak śliwki czy truskawki, a także w brzozach, z których jest najczęściej pozyskiwany. W naszej jamie ustnej skutecznie rozprawia się z bakteriami powodującymi próchnicę, zmniejszając ich liczbę w płytce nazębnej. Zwiększa wydzielanie śliny, która w naturalny sposób oczyszcza nasze zęby z resztek pokarmu. Przywraca prawidłowe (zasadowe) pH w jamie ustnej, ograniczając w ten sposób rozwój bakterii próchniczych. Wspomaga także proces remineralizacji szkliwa zębów. Ksylitol jest często dodawany do past przeciwpróchniczych dla dzieci i dorosłych.

• Fluor to znany wszystkim pierwiastek o działaniu przeciwpróchniczym. Jego skuteczne działanie jest potwierdzone w wielu badaniach naukowych. W odpowiednich ilościach niezwykle skutecznie chroni szkliwo przed atakiem bakterii. Tworzy na jego powierzchni warstwę fluorku wapnia. Wzmacnia szkliwo i sprawia, że staje się ono twardsze, a przez to bardziej odporne na działanie czynników zewnętrznych.

• Węgiel aktywny hamuje namnażanie bakterii odpowiedzialnych za rozwój próchnicy. Wykazuje też silne właściwości adsorpcyjne, to znaczy, że ma zdolność wiązania ze sobą innych substancji. Z łatwością pochłania produkowane przez bakterie lotne związki zapachowe, które są częstą przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust. Wspomaga również usuwanie przebarwień z zębów po kawie czy herbacie. Węgiel aktywny jest często stosowany w pastach do zębów, szczoteczkach oraz niciach dentystycznych.

Jak zdążyć przed próchnicą? Poznaj 10 zasad, które pomogą Ci prawidłowo dbać o higienę jamy ustnej.

1. Poświęć na umycie zębów minimum 2 minuty

Aby zęby zostały dokładnie wyszczotkowane pamiętaj, że duże znaczenie ma czas jaki poświęcasz na mycie zębów. Jeśli używasz szczoteczki manualnej myj zęby minimum 3 minuty. Jeśli używasz szczoteczki elektrycznej możesz myć zęby krócej - 2 minuty. Ruchy szczoteczki elektrycznej są intensywniejsze i przez to szybciej i dokładniej czyszczą Twoje zęby i okolice przyzębia.

2. Myj zęby 2 razy dziennie

Bardzo ważne jest aby czyścić zęby systematycznie, minimum dwa razy dziennie (rano i wieczorem). Dzięki regularności pozbędziesz się nieprzyjemnego zapachu z ust oraz usuniesz resztki pokarmowe i bakterie, które gromadzą się w naszej jamie ustnej przez cały dzień.

3. Wypracuj prawidłową technikę szczotkowania 

Szczotkowanie zębów to najważniejszy i główny nawyk dbania o higienę jamy ustnej. Ważna jednak jest też technika mycia zębów. Spośród wielu możliwych technik mycia zębów najlepszą jest metoda wymiatania. Polega ona na masowaniu dziąseł pod odpowiednim kątem i wymiataniu resztek pokarmowych z powierzchni zębów. Metoda ta jest najbardziej korzystna dla przyzębia. Jeśli potrzebujesz pomocy, poproś o pomoc swojego stomatologa. Na pewno udzieli Ci niezbędnych wskazówek i przeprowadzi instruktaż prawidłowego mycia zębów.

4. Wybieraj szczoteczki o miękkim i gęstym włosiu.

Używaj miękkich szczoteczek z gęstym włosiem. Taka szczoteczka najefektywniej czyści zęby, a przy okazji nie podrażnia dziąseł. Jeśli zależy Ci na wzmocnieniu efektu antybakteryjnego to wybierz szczoteczki z węglem aktywnym lub jonami srebra. 

5. Dbaj o przestrzenie międzyzębowe i dziąsła.

Używaj nici lub irygatora. Oprócz szczotkowania zębów bardzo ważne jest czyszczenie przestrzeni międzyzębowych. To w nich gromadzi się najwięcej  płytki bakteryjnej i resztek pokarmu. Dlatego aby w pełni ustrzec się przed próchnicą używaj regularnie nici dentystycznej lub irygatora. Nici dentystyczne dodatkowo mogą być nasączone węglem aktywnym lub chlorheksydyną. Ich dodatek wzmacnia działanie antybakteryjne w miejscach do których nie dociera szczoteczka do zębów. Irygator bardzo dobrze sprawdzi się u osób z problemami dziąseł. Strumień wody pod ciśnieniem dokładnie czyści przestrzenie i masuje dziąsła. Zwalcza bakterie beztlenowe, które znajdują się pod linią dziąseł. Dzięki temu nasza jama ustna jest skutecznie chroniona przed chorobami przyzębia. Więcej o czyszczeniu przestrzeni międzyzębowych znajdziesz  w tym wpisie.

6. Wybieraj pasty z dobrym składem

Przy wyborze dobrej pasty do zębów powinniśmy kierować się jej składem. Warto by miała w sobie substancje, które remineralizują (odbudowują) i wzmacniają szkliwo - fluor, źródło wapnia i fosforu (glicerofosforan wapnia) lub hydroksyapatyt. Dobrze jeśli pasta ma również niski współczynnik ścieralności.

7. Używaj płynów do płukania ust

Płyny do płukania to również ważny element codziennej higieny. Podczas płukania jamy ustnej, składniki aktywne płynu docierają do każdej przestrzeni między zębami. Stosowanie płynów wzmacnia ochronę Twoich zębów i dziąseł przed chorobami. Dobrze aby płyn nie zawierał alkoholu. Alkohol wysusza śluzówkę jamy ustnej, co bardzo niekorzystnie wpływa na kondycję błony śluzowej. U osób bardziej wrażliwych mogą pojawić się afty, dlatego tu najlepiej sprawdzą się płyny bezalkoholowe. Jeśli Twoje dziąsła krwawią lub masz częste stany zapalny wybieraj płyny, które w swoim składzie mają substancje łagodzące, przeciwzapalne i antybakteryjne. Dobrym przykładem są tu płyny z chlorheksydyną lub z wyciągami ziołowymi.

8. Pamiętaj o czyszczeniu języka.

Podczas szczotkowania zębów bardzo często zapominamy o języku, na którym gromadzi się najwięcej bakterii - szczególnie na jego tylnej części. Nieusuwany nalot na języku to częsta przyczyna halitozy, czyli  nieświeżego oddechu. Do czyszczenia języka używaj specjalnej skrobaczki/szczoteczki do języka. 

9. Po posiłku żuj gumę bez cukru

Sięgnij po gumę do żucia po posiłku. Żucie gumy zwiększa produkcję śliny, dzięki czemu w jamie ustnej wyrównuje się poziom pH. To bardzo ważne. Ponieważ po spożyciu posiłku pH w jamie ustnej znacznie spada (kwaśny odczyn pH). Kwaśne środowisko w jamie ustnej sprzyja rozwojowi bakterii próchniczych oraz może przyczynić się do demineralizacji szkliwa. Dlatego aby zmniejszyć ryzyko powstawania próchnicy, warto przez około 5 minut po posiłku żuć gumę – najlepiej bez cukru, lub z ksylitolem. Ksylitol przywraca równowagę mikroflory w jamie ustnej i działa przeciwpróchniczo. Poziom pH w jamie ustnej możemy również zrównoważyć pijąc po posiłku szklankę wody.

10. Odwiedzaj stomatologa przynajmniej raz na pół roku.

Dbaj o swoje zęby i regularnie kontroluj stan zdrowia Twojej jamy ustnej. Odwiedzaj stomatologa przynajmniej dwa razy do roku. Unikniesz dzięki temu poważniejszych problemów z zębami i dziąsłami.